Müşterek Taarruz Uçağı F-35 Lightning II bu güne kadar üretilen savaş uçaklarının en gelişmişlerinden biri olmakla kalmayıp aynı zamanda en pahalı olanlarından biri. Şu anda, en ucuz modelin birim maliyeti 148 Milyon USD civarlarında olan F-35 üretim miktarı arttıkça maliyetin 100 Milyon USD altına düşmesi bekleniyor.

Ancak F-35'in bir rekoru daha var ki havacılık tarihinde daha önce bir örneği yok. F-35 pilotlarının kullanacağı pilot kaskının fiyatı 400.000 USD ( yaklaşık 1 milyon 184 bin TL) ve her bir pilot için ayrı ayrı üretilecek.

Bu fiyatta daha önce üretilen bir kask olmadığı gibi bu kaskın sağladığı avantajları son yıllarda hizmete giren HMS'ler (Kaska Monteli Nişangâh sistemi) bile sağlayamıyor. JHMCS-Müşterek Kaska Monteli Nişangah Sistemi ise bir çok ülkede çeşitli savaş uçaklarında ve hava kuvvetlerimizde de F-16 Block50 modellerinde kullanılıyor ama F-35 kaskı fiyatıyla da kabiliyetleri ile de çok ayrı bir yerde.


GÖRÜLMEMİŞ UÇAKTA, GÖRÜLMEMİŞ DURUMSAL FARKINDALIK

F-35 Kaskının yani Gen III Helmet Mounted Display System-HMDS'nin (Üçüncü Nesil-Kaska Monteli Görüntüleme Sistemi) bu derece pahalı olmasının altında yatan sır ise, 5. Nesil savaş uçağı olan F-35'in her tarafının sersörlerle dolu olmasından kaynaklanan daha önce hiçbir uçakta görülmemiş bir durumsal farkındalık imkânı sağlaması.

Bu kadar veriyi ve algılanan düşman, durum ve uyarı bilgisini süratle görüp karar vermesi gereken pilotlar için ise artık klasik HUD (Heads-up-Display,pilotun başının hizasındaki hem uçuş verilerini, hem de ilerisini gösteren saydam cam) yetersiz kalmaktadır. En azından F-35 için.

F-35, bir akrebin yerdeki en ufak titreşimi hissedebildiği gibi, ya da bir kobra yılanının kızılötesi görme kabiliyeti ile gece dahi fareleri görmesi gibi görülmeyeni görür hissedilmeyeni hisseder. Her tarafının IR sensörleri ile dolu olmasına ilaveten gelişmiş bir ağ merkezli harp yetenekleri ona şu ana kadar görülmemiş bir durumsal farkındalık sağlar. Bunu pratiğe dökecek sistem ise işte bu 400.000 USD'lik HMDS kaskı.

Kaska monteli görüntüleme sistemi ile görevi tamamlamak için gerekli tüm bilgiler; hava hızı, baş yön bilgisi, irtifa, hedef hakkında bilgi ve uyarılar pilota klasik HUD yerine kaskın siperliğinin üzerinden verilmektedir. Bu durum büyük ölçüde pilotun iş yükünü azalttığı gibi hızlı reaksiyon vermesini sağlar ve mükemmel durumsal farkındalık yanısıra bir savaş pilotunun en önemli özelliği olan hızlı karar verme yetisine yardımcı olur.

HMDS ile bütünleşen ve F-35'in çevresini saran Dağıtılmış Diyafram Sistemi (DAS) ve IR sensörleri (kızılötesi) pilotlara gerçek zamanlı olarak uçak gövdesi aracılığı ile tüm tehditleri dışarı bakmadan görmek ve verileri okumak imkânı sağlar.

Klasik HUD sisteminde ön camdaki HUD'da hedefleme bilgileri görülürken, HMDS buna ilave olarak uçağın etrafına monte edilen altı dış kameradan video görüntüleri alır. En basit anlatımla pilot aşağı bakmadan ya da uçağı çevirmeden tam altını yani aşağısını görebilir.

Gen III HMDS olarak bilinen F-35 pilot kaskının tasarım ve geliştirilmesi ise, iki Amerikan şirketi Lockheed Martin ve Rockwell Collins ile İsrail'in elektronik devi Elbit Systems tarafından oluşturulan bir konsorsiyum tarafından yapılıyor.


BUNLAR PİLOT DEĞİL, UZAYLI

F-35 pilotları, taktıkları kasklarla birer savaş pilotu değil de yıldız savaşlarındaki uzaylılara benziyorlar. Kocaman kaskın ağırlığı normal olmadığı gibi ayrıca çeşitli sorunlarda yok değil. En bariz ve göze çarpıcı olanı kaskın olağanüstü ağırlığı.5,4 Pounds (2,44 kg)

Bu kaskı kullanabilmesi için bugüne kadar eğitilen 300 pilotun çoğu ağırlıktan şikâyetçi. Kaskı takıp kullandıklarında ağırlık çalışıyormuş gibi oluyorlarmış. Diğer sorunlar ise yavaş yavaş gideriliyor. Örneğin kask ile uçak arasındaki titreşim farklılıkları telafi etmek için ekranı ayarları yapılıyor. Pilotlar, ekrandaki yeşil parlaklığın rahatsız edici düzeyde olduğunu ve görüntü projeksiyonunda sinir bozucu gecikmelerin büyük ölçüde düzeldiğini söylüyorlar.

Buna rağmen eleştiriler devam etmektedir. Geçen sene F-16'lara karşı yapılan dogfights testlerinin ardından bir Amerikan Hava Kuvvetleri F-35 test pilotu tarafından yazılmış rapora göre kask, düşman uçağını görmek için pilotun başını çevirme yeteneğini büyük oranda kısıtlıyor. Pilotlar bazen istediği yöne bakmak için kafasını geri eğerek boyun gerginliğini artırarak istemeden de olsa boynun bir yay halinde kalmasını sağlıyorlar. Bu durum ise çok yüksek "G" çekilen dogfight manevralarında hiç de güvenli bir duruş değil.

Diğer bir sorunda fırlatma anında doğabilecek risklerle ilgili. Pentagon'un Operasyonel Test ve Değerlendirme birimi tarafından mankenler üzerinde yapılan test amaçlı "ejection" testlerinde (fırlatma koltuğu testi) bazı pilotlar için olası ölümcül boyun yaralanmalarına neden olabilir tespitinde bulunuldu. Tasarımcılar bu riskleri azaltmak için çalışıyoruz derken aynı zamanda Rockwell Collins şirketi de ağırlığı dörtte bir oranında hafifleteceğini söylüyor.

F-35 pilotları bu güne kadar üretilen en pahalı kaskı kullanmanın yanında bu güne kadar üretilmiş en pahalı ve gelişmiş uçaklardan biri olan F-35 kullanmış olacaklar. F-35 kaskı diğer uçaklarda örneğin F-16'larda kullanılan yeni nesil kasların fiyatının dört katından daha pahalı. Ancak diğer kasların hiç biri pilota 360 derece görüş sağlamıyor. F-35 içine gömülü 6 gelişmiş kamera ve IR sensörleri pilota 360 derece görüş sağladığı gibi sağ gözü önüne HUD ekranı gibi yükseklik, hız ve hedef bilgilerini yansıtıyor.

Ancak bütün bunlara rağmen kaskın ağırlığından kaynaklanan hareket kabiliyetini sınırlaması ve Pentagon raporlarına yansıyan fırlatma anında boyun kırılmalarına sebebiyet verebileceği uyarısı konsorsiyumu kaskın hafifletilmesi için çalışmalar yapmaya zorlamıştır. Bu durum ise zaten yıllardır maliyeti sebebi ile yoğun eleştiri alan projeye yeni maliyetler yükleyecektir.

Amerikan Hava Kuvvetleri Komutanı Org.Mark WELSH'in, kaskın pilotlara daha önce olmayan yeni yeteneklerin kapısını açan bir anahtar olduğunu söylemesine, Pentagon ve üretici firmaların kaskla alakalı birçok sorunun çözüldüğünü iddia etmesine rağmen maliyet konusunda tartışmalar dinmek bilmiyor. Üstelik geçen sene yaşanan tartışmalar hala hatıralarımızda tazeliğini korurken.



Kaynak:You are not allowed to view links. Register or Login

Kaskın tanıtım videolarını izlemiştim.+ özellikleri sayılamayacak kadar fazla fakat ağır,güvenli olmaması ve pahalı oluşu kaskın operasyonel kullanımını engelleyeceğini düşünüyorum.

Gerçekten şu Distributed Aperture System çok büyüleyici bir şey. Bu kask sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, görüntü işleme anlamında tartışılmaz dünyanın en ileri ürünü. F-35'in olmazsa olmazı. Çünkü uçakta HUD bile yok. Ayrılmaz bir parçası...

Ağırlığından haberim yoktu. Çok ağırmış yahu! G altında ne kafalar kopartır. Yolcu uçağında bile bazen kafam bana ağır geliyor kontrol edemiyorum, dönüşlerde falan. Bunu taşıyıp uçan adama helal olsun. Ama hafifletirler, bunlar daha prototip sayılır. Askeri teknoloji bu. Olmazı yok!

 

Buna benzer kask türevleri gelecekte, çok daha geliştirilmiş insansız hava araçlarının yeteneklerine, bir pilotun kendisini sınırlayan yer çekimi ve benzeri  kısıtlamalarından kurtularak özgürce savaş kabiliyetini aktarmasını ve ölümcül risk taşımadan özel savaş görevlerini yerine getirmesini sağlayabilir. Onu ilk gördüğümde bende uyandırdığı duygu bu olmuştu.